Jumla

Ik ben inmiddels al weer twee weken in Jumla, dus dit is een goed moment om t over mn eerste indrukken te hebben. Maar éérst even wat feitjes voor de nerds onder ons.

• het is de enige plaats ter wereld waar op een hoogte van 3000 meter nog rijst verbouwd wordt.
• Jumla is de plaats waar de taal Nepali is ontstaan
• In de middeleeuwen was het een rijk en machtig koninkrijk
• helaas staat het tegenwoordig vooral bekend om de "poverty, (...) unsanitary lifestyle, poor health and hygiene, and general infestation by flies"
• in het district kan je vele irrigatiekanalen vinden, maar vaak beginnen en eindigen ze op een plaats waar je er niks aan hebt - dit zijn de typische projecten die met ontwikkelingsgelden zijn aangelegd, maar geen enkel nut hebben
• men schijnt traditioneel hier afstanden aan te geven met 'silpas', of pijpen - het duurt ongeveer 45 minuten voordat een pijp leeggerookt is, dus een silpa zou 45 minuten lopen zijn.

De rijstvelden van Jumla

Ik zal maar beginnen met mijn verwachtingen, die voornamelijk gevormd waren door enkele gesprekken met SNVers. Ik heb het volgens mij al eerder ergens gepost, maar de reacties die ik kreeg als ik Jumla noemde als onderzoeksgebied waren voornamelijk een diepe zucht en een blik van medelijden.. "ik ken iemand die het wél leuk vond daar" hoorde ik eens. Wel moet er bij gezegd worden dat de meeste van die SNV advisors zelden zelf Kathmandu uit komen. Toch kreeg ik ook van een student die hier deze winter heeft gezeten een niet volledig positief verhaal. Hij heeft nog de -15 celsius meegemaakt, die ik (godzijdank!) niet hoef te ondergaan. Toch ligt het nu ook nog rond het vriespunt s nachts. Nu hoor ik jullie denken in NL, ah joh dat hebben wij nu ook. Het verschil is dat in Nepal, de binnen-temperatuur hetzelfde is als de buiten-temperatuur. Tel daar bij op dat er geen warm water is, en je begrijpt dat het extreem moeilijk is een beetje op te warmen hier.

Uitzicht over Jumla

Eigenlijk zit ik in het plaatsje Khalanga Bazaar, wat het districtshoofdkwartier is en dus voor t gemak door alle niet-Jumli gewoon 'Jumla' genoemd wordt. Het is iets ingewikkelder. Jumla is één van de 75 districten van Nepal. Dit district telt 30 VDCs (Village Development Committees), een soort gemeenten die elk weer een aantal dorpen of nederzettingen bevatten. Ik zit dus nu in het plaatsje Khalanga Bazaar, in Chandannath VDC, in Jumla district. Snappen we het nog?

Mijn onderzoek gaat voornamelijk plaatsvinden in 3 andere VDCs die hier vlakbij liggen. Slechts op 2-3 uur lopen, dus waarschijnlijk ga ik gewoon elke dag weer in mn hotel slapen. Maar goed, éérst moet ik een vertaler hebben (wat een ellende is dat zeg). Ik hóóp morgen te beginnen met de household surveys, maar dat zeg ik al de hele week. Wat heb ik dan de afgelopen twee weken gedaan hier? Rondgelopen, sfeer geproefd, mn surveys verfijnen, een SPSS bestand aangemaakt, en zowaar nog enkele interviews met ambtenaren gehouden. Deze interviews kon ik nog zelf, omdat er nog een redelijk niveau Engels bij deze mensen aanwezig was.

Maar goed, hopelijk over mn onderzoek meer zodra ik echt begonnen ben. Ik zal eerst eens vertellen hoe ik hier leef. Ik zit in een hotelkamer, wat dus relatief luxe is. Ik heb een eigen hurktoilet in mn kamer, stromend (maar koud) water, en bijna de hele dag stroom. Dat valt dus heel erg mee! Ik moet helaas wel twee keer per dag dal bhaht eten. Gelukkig heb ik nu ook zaakjes ontdekt waar ik momo, chow mein of samosa kan eten! Maarja, qua variatie is dat natuurlijk nog steeds niet de Nederlandse standaard. Als ik dan mensen hoor over sushi, pizza, tortillas, honderden soorten vers fruit en groente - ja dan mis ik dat toch wel!

Gelukkig is er wel een marktje in t dorpje, hoewel t eigenlijk niet zo veel voorstelt. Toch heb ik mijn dieet van mueslirepen, vitaminepillen en dal bhaht kunnen aanvullen met een paar tomaten en mandarijnen. Ook een fles Coca Cola om de maag rustig te houden - ik heb geen koelkast maar als ik de fles gewoon s nachts naast mn raam zet zitten er s ochtends ijsklontjes in. Ik heb ook een pak Nepalese kokos-koekjes meegenomen - natuurlijk met de énige reden (echt hoor) dat ik vorige week in de krant las dat de Nepalese koekjes-industrie met 40% is gekrompen afgelopen jaar. Ik moet deze noodlijdende sector een beetje steunen!

Maar goed, ik was bij mn verwachtingen. Gelukkig waren er ook een paar veldwerkers bij SNV die de barheid van Jumla wél konden waarderen, en na enkele prachtige foto's en filmpjes was ik ook overtuigd. Wel waarschuwden dezelfde mensen dat de cultuurschok tussen Kathmandu en Jumla veel groter is dan tussen Nederland en Kathmandu. Een behoorlijke uitspraak, maar ik moet ze wel een beetje gelijk geven. Jumla is inderdaad een heel apart gebied. De mensen zijn hier écht arm, en je hebt hier verscheidene etnische minderheden en Dalit die het duidelijk nog een stuk slechter hebben. Het World Food Program is in dit district ook nog actief met voedselhulp. Het valt ook op dat er op de markt bijna alleen rijst, uien, wortels en gember wordt verkocht. Duidelijk leeft het grootste deel van de bevolking van de 'subsistence' landbouw, maar is dat zelden genoeg om van te leven. Meer details hierover zal ik geven zodra ik mn onderzoek ben begonnen. Ik ga dan namelijk naar wat kleinere dorpjes en zal de mensen juist ook ove rhun inkomensbronnen e.d. gaan vragen. Ik ben benieuwd!

Maar eerst nog een kleine update over twee leuke dingen die ik in de laatste twee weken gedaan heb. Vorige week ben ik naar de Karnali Technical School gegaan, waar ze opleidingen tot ingenieur en landbouwspecialist hebben. Ik ben rondgeleid door Dahn, een van de leraren daar. Toen ik vertelde dat mijn onderzoek over appels ging heb ik meteen allerlei technische uitleg gekregen over varieteiten appels, organische landbouw, allerlei ziektes en ongedierte. De volgende dag ben ik naar zijn dorp gelopen (hier anderhalf uur vandaan) waar ik in zijn huis heb ontbeten. Roti van gierst en tarwe (en een beetje zand) en verse buffelmelk. Bij een van zijn buren hebben we een household survey afgenomen, wat natuurlijk als pilot heel erg nuttig was - zo kon ik zien welke vragen begrepen werden en of er onlogische dingen in mn survey zaten. Natuurlijk heb ik ook nog even zijn boomgaard bezocht, wat een fantastisch uitzicht heeft. Helaas was het Engels van Dahn niet zo goed dat ik de resultaten echt kan gebruiken, maar het was zeker interessant. Na een lunch (dal bhaht) en een potje Nepalees kaarten heb ik een paar Nepalezen geleerd hoe je Asshole (aka Presidenten) moet spelen. Op de terugweg is mijn gezicht nog rood geverft door iedereen die ik tegenkwam ivm Holi. Helaas werd het hier niet zo uitbundig gevierd als in de zuidelijkere delen van het land!

Dan heb je een waardeloos huisje, maar wél een geweldig uitzich over de vallei

Zo worden appels opgeslagen vanaf de oogst in oktober. Wat verrot wordt in het vat gegooid, waarna men er appelcider van maakt

Appel boomgaard met 's werelds mooiste uitzicht?

Gewoon een mooie foto, al zeg ik t zelf

Afgelopen vrijdag besloot ik eindelijk eens de berg op te klimmen die hier over Jumla uit torent. Binnen 5 minuten van mijn hotel ben ik al aan de voet van deze berg (2300 masl), maar van daar gaat het 1400 meter vrij steil omhoog (3700 masl). De enige begaanbare manier richting de top is een small paadje dat in de zomer gebruikt wordt om het vee naar de grasvelden aan de andere kant van die berg te brengen. Omdat het hier nogal warm kan worden in de zon overdag, én omdat ze gewoon lekker lopen, had ik mijn teva-sandalen aangedaan. Niet heel hip, maar dat hoeft niet als je in je eentje een berg op gaat. Daar maak ik natuurlijk al meteen twee enorme fouten: Ten eerste, ga nooit alleen een berg op, ten tweede: als je sneeuw ziet liggen bij de top (en dat zie je van beneden al heel goed) ga dan niet op blote voeten er door heen.

Het pad waarover vee en paarden naar de grasvelden bij de top van de berg worden geleid.

Wederom maak ik het niet heel spannend voor jullie, want ik verklap meteen al weer dat ik veilig weer op het kantoortje deze blog zit te typen en dat ik al mn tenen nog heb. Toch was het voor mij nog wel behoorlijk spannend. Vooral het laatste stuk naar de top was enorm moeilijk. Alle sneeuw die was blijven liggen concentreerde zich op dat paadje, waardoor ik dus tot mn knieën door de sneeuw moest klauteren om verder te komen. Buiten het pad is niet te klimmen, het was gewoon te steil. Dus al vallend en af en toe kruipend ben ik toch die berg opgegaan, waarna ik wel beloond werd met een majestueus uitzicht!

Uiteraard heb ik op de top eerst een uur moeten bijkomen met een boekje en wat meegebrachte samosas en kokos-koekjes. Mijn tenen weer warm gewreven en in de zon gelegd, meteen wat zelfmedicatie toegebracht met een halve liter ORS-oplossing, en toen moest ik alweer naar beneden - er kwamen dreigende wolken over de bergtoppen heen. Natuurlijk was naar beneden lopen ook niet zonder gevaar - opeens is die sneeuw nóg gladder en verraderlijker. Ongeveer twee jaar geleden ben ik al eens door mn enkel gegaan toen ik een berg afdaalde, en toen had ik gelukkig mn vader nog bij me. Nu was ik alleen, en op deze hoogte ook geen mobiel bereik meer. Op dit soort momenten sla ik mezelf voor mn kop, dat ik toch zo eigenwijs was door te klimmen. Maar ja, toen ik éindelijk thuis kwam (en net op tijd voor het onweer begon) was ik natuurlijk wel blij met deze prestatie.

Karnali Highway

Jumla is (nog steeds) een van de meest afgelegen gebieden van Nepal. Hoewel er al een jaar of 10 gewerkt wordt aan een weg van Surkhet naar Jumla, is deze nog steeds niet af. Het wordt de Karnali Highway genoemd, naar de Karnali rivier waar de weg langs loopt - welke overigens de langste rivier van Nepal is en uiteindelijk in de Ganges uitmondt.

Hier is de weg nog verhard!

Sinds 2007 ofzo is de weg éindelijk doorgetrokken tot Jumla, waar ze tot die tijd afhankelijk waren van vliegtuigjes. De weg is echter nog niet helemaal verhard. Zodra dat het geval is wordt het een all-weather road, nu is het nog een fair-weather road. Dit betekent dat zodra t regent de weg onbegaanbaar wordt. Sterker nog, in het regenseizoen stort telkens de helft van de weg weer in door landverschuivingen en modderstromen, en dat soort ongein.

Dit kom je vaak tegen onderweg..

Dat ze het woord 'Highway' gebruiken is trouwens wel heel erg grappig, want ik denk dat het meer om de hoogte van de weg gaat dan dat het echt een snelweg is. Nepal kent maar één echte grote 'Highway' (die van Oost naar West loopt in de vlakke Terai) en die ziet er al uit als een ietwat verbreed landweggetje. Zoals in onderstaande mini-documentaire te zien is, lijkt deze weg níet op een echte snelweg.

Je vraagt je natuurlijk af waarom ik mn leven in de waagschaal leg door deze weg te nemen als ik ook gewoon kan vliegen. Goeie vraag. Helaas is ook het vliegverkeer niet heel betrouwbaar, want vaak kan er niet gevlogen worden bij sneeuwval, regen, harde wind of mist. Deze keer was er echter iets heel anders aan de hand. Het bedrijfje dat op Jumla vliegt heeft namelijk twee weken geleden plotseling de airfares 30% omhoog gegooid. Nu zijn die tickets natuurlijk al enorm duur voor Nepali (en voor mij ook, want buitenlanders betalen exact 2x zoveel als Nepali voor een ticket) maar die 30% was de druppel.

De inwoners van Jumla protesteerden tegen deze 'aanval op de kleine man' en hebben het vliegveld gesloten. Al bijna anderhalve week gaan er dus geen vliegtuigen, en mijn onderzoek moet nou eenmaal wel beginnen. Vandaar de keuze voor de bus. Overigens had ik deze route alsnog wel gedaan hoor, maar dan nádat ik mn onderzoek had verricht. Maar goed, ik zal even op de zaken vooruit lopen - veilig aangekomen in Jumla (jaja enorme spoiler dit!) heb ik meteen het vliegveld bezocht om de 'angry mob' met hun fakkels en hooivorken te kunnen aanschouwen. Helaas was er niks te zien! De kritische lezer zal natuurlijk meteen denken - hoe zal de vliegmaatschappij nou overtuigd raken van het sluiten van het vliegveld? Ze zetten hun vliegtuigjes dan namelijk gewoon in op de andere locaties in het Westen, er zijn genoeg afgelegen vliegveldjes in de Himalaya waar de mensen wél betalen. En dat klopt ook. De mensen in Jumla hebben helaas alleen zichzelf met deze actie. Vandaar waarschijnlijk dat ze een dezer dagen hun protest zullen staken (hoorde ik uit betrouwbare bron) en zich bij de situatie zullen moeten neerleggen.

Manma, het dorpje halverwege Surkhet en Jumla (zie ook video)

Maar goed, terug naar het avontuur op de weg. Helaas is het nu niet (meer) spannend aangezien ik al verklapt heb dat ik veilig ben aangekomen. Eigenlijk is t voornamelijk een klaag-verhaal, dus als je daar geen zin in hebt mag je nu stoppen hoor. Om even heel kort te zijn: Ik ben dus woensdagavond om 7 uur s avonds vertrokken met de nachtbus. Standaard ellende eigenlijk - weinig beenruimte, en de hele nacht keihard een slechte Kollywood film aan. De volgende ochtend kwam ik in Nepalgunj aan, waar ik nog even op het SNV kantoor heb kunnen werken. Dezelfde avond opnieuw in de bus - 4 uur rijden naar Surkhet.

Vrijdagochtend om 5 uur s ochtends vertrokken in weer een andere bus, die me naar Jumla zou brengen. Zoals duidelijk te zien is dus een prachtige omgeving en een spannende route, maar na 16 uur (!!) rijden was ik echt helemaal doodop. Halverwege deze dag ging de weg al over van een asfaltweg naar een rotsige en stoffige hobbelweg, dus ik heb me uren moeten vasthouden om niet met mn hoofd telkens het plafond of de zijkanten van de bus te raken. In slaap vallen is funest -ik heb nog steeds een zestal builen op mn hoofd die daar van getuigen.

Zou dat nou uit luiheid zijn, dat ze dat stuk rots hebben laten staan?

de Karnali rivier, zo'n 200 meter onder ons

Die avond besloot de buschauffeur (die dus al 16 uur reed, lekker veilig) dat de weg iets te slecht werd om nog verder in het donker te rijden, dus we zijn blijven overnachten bij een soort kampement. Voor een bordje dahl bhaht betaal je een euro, het slapen in een keihard luizenbedje is gratis. Godzijdank heb ik een slaapzak gekocht, dit beperkt het aantal bugbites enigszins.

Dat is onze bus, die groene!

wilde rivier, diepe afgrond.. ja ja nou weten we t wel

De volgende dag weer vroeg op om de reis te vervolgen. Meer van hetzelfde, maar nu een nog slechtere weg, nog hogere afgronden, en de besneeuwde bergtoppen al om me heen!

Hier is het nog bosrijk..

en zo zit je ineens in de kale Himalaya. Hoe vet is dit uitzicht!? Vlak bij Jumla..

En zo kwam ik zaterdagmiddag in Jumla aan, helemaal gebroken, met blaren op mn kont en een laag stof op mn gezicht. Meer over mn eerste dagen in Jumla in t volgende bericht.

Shivapuri

Vorige week ben ik met Henk (de SNVer waar we bij in woonden), Linda (andere SNVer) en Silvia de Shivapuri opgegaan - een van de hoogste bergen rondom de Kathmandu vallei met 2700 meter. De vallei ligt op ongeveer 1300 meter hoogte. In de eerste 3 uur zijn we meteen de 1400 meter geklommen, dus we waren meteen kapot. Wel een prachtig uitzicht over de Himalaya (dat je trouwens met de nadruk op de 2e lettergreep hoort uit te spreken, Himálaya), want we hadden ongelooflijk veel geluk dat het zo'n heldere dag was! Afijn, dit is gewoon even een kans wat foto's online te plaatsen. Voilá!

Die avond zijn we in een Boeddhistisch nonnenklooster blijven slapen, dat ook nog op 2400 meter hoog lag als ik me niet vergis. Prachtige zonsondergang en s avonds natuurlijk een mooie sterrenhemel.

En uiteindelijk zijn we dan hier, zondagochtend, helemaal uitgeput aan de thee.

Pashupatinath

Pashupatinath is de belangrijkste Hindu-tempel van Nepal. Het ligt aan de oever van de Bhagmati, de heiligste (maar ook de meest vervuilde) rivier van het land. Hier wordt iedereen die het zich kan veroorloven gecremeerd. Je kunt het dus vergelijken met Varanasi in India aan de Ganges, wat nog net allemaal iets heiliger is. De hoofd-tempel kan niet door niet-Hindus betreden worden, maar gelukkig is er omheen nog genoeg te beleven.

de Baghmati rivier en de tempel

Zo is er de Bachhareshwari tempel uit de 6^e eeuw. Het schijnt dat er in dit tempeltje tijdens het Maha Shivaratri festival vroeger mensenoffers werden gebracht. Tegenwoordig alleen nog maar dieren. Tijdens de laatste catastrofale aardbeving die Kathmandu trof (1935) werden alle tempels in dit complex, behalve de Bachhareshwari, ernstig beschadigd. De verklaring voor de wonderbaarlijke redding van de tempel ligt in het feit dat de godin die verantwoordelijk is voor aardbevingen te beschaamd was om deze tempel aan te raken. De tempel is namelijk versierd met allerlei afbeeldingen van erotische handelingen, die al dan niet uitvoerbaar lijken. Ziehier een voorbeeld van de cultureel verantwoorde porno:

hoe heet dit standje ook al weer?

Het meest aangrijpende van deze tempel zijn de openlucht-crematie altaren aan de oever van de Bhagmati, waarop elke dag de lichamen van overleden mensen worden gecremeerd. Het schijnt dat er dagelijks 40-50 mensen gecremeerd, wat volgens de lokale krant zo’n 900 kg hout per dag kost. Jaja, ff de statistiekjes erbij en het telt weer als een dag onderzoek – de ‘context’ is erg belangrijk voor mn scriptie.

toeschouwers bij de crematies

De hele procedure gaat ongeveer als volgt: het lichaam wordt naar de Bhagmati gedragen, waar het dan op een steen komt te liggen met de voeten in het water. Deze worden ritueel gereinigd en de rest van het lichaam wordt onaangeroerd gelaten. Ondertussen hebben een paar ijverige Nepali een mooie brandstapel gebouwd waar het lichaam op kan komen te liggen (alleen Boeddhisten worden ín de brandstapel gecremeerd). De rouwende vrouwen worden opgesloten in een kamertje zodat hun gehuil de ziel van de overledene geen heimwee laat krijgen (die moet immers naar het Nirvana). Een zoon loopt dan een aantal rondjes om het lichaam en steekt het lichaam aan. Dat vuur beginnen ze opmerkelijk genoeg in de mond van de overledene, waardoor binnen een minuut het hele gezicht in de hens staat. Het kan uiteindelijk wel tot 4 uur duren voordat het hele lichaam is verbrand. Een interessante techniek om het te versnellen is om een flinke knap op de knieën te geven zodat die breken, waarna het been dubbel geklapt kan worden. Even goed visualiseren, dan kan je de eerstkomende maaltijd overslaan vermoed ik.

het wassen van de voeten

In het zwaar vervuilde water onder en naast de altaren lopen verscheidene mensen in het water te waden. Al het as dat overblijft van de mensen wordt namelijk gewoon de rivier in geschoven, dus er staan daadwerkelijk mensen met een zeefje zand om te scheppen om naar gouden tanden te zoeken. Enkele straatkinderen zoeken ook mee, door met enorme magneten muntjes e.d. uit het water proberen te vissen. De minder optimistische armelui vissen gewoon de half afgebrande blokken hout uit het water, waarmee ze zich die avond warm kunnen houden.

Ik had nogal geluk om hier rond te lopen een paar dagen voor Maha Shivaratri, het festival dat de geboorte van Shiva viert. Honderden sadhu’s (holy men) uit India en Nepal komen dan hier om en in de tempel bivakkeren. Behalve om Shiva te aanbidden komen ze ook om geld te verdienen. Sadhus zijn namelijk de enigen die legaal marihuana mogen roken, dus ze lopen allemaal met een flinke doos wiet en hasj rond. Veel jonge Nepali komen dan ook al de hele week bij de sadhus om flink in te slaan. Één sadhu verklaarde in de krant dat hij de afgelopen week al 600 euro had verdiend.

sadhus

sadhus

sinter-sadhu

sadhus

sadhu

Ook ben ik de legendarische Rock Sadhu tegengekomen. Je hebt vast wel eens van hem gehoord, die idioot die een steen van maar liefst 70 kg met zijn penis heeft opgetild (al schijnen er gewoon meerde van dit soort malloten te zijn). Hij demonstreerde ook nog even wat ie nog meer met zn piemel kon doen: hij draaide m even een paar keer rond zn wandelstok en trok het hele zaakje even goed aan zodat we allemaal (verbaas kijkende toeristen en joelende jonge Nepalezen) goed konden zien wat ie daar zoal had hangen. Een andere internationale held die in Pashupatinath verbleef is de Milk Baba, een sadhu die de afgelopen 20 (!!) jaar alleen op melk geleefd heeft.

Baghmati en tempelcomplex

Sadhus

bedelend vrouwtje